Το Μελένικο Φλέγεται
Η Δράση ενισχύθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού,
Διεύθυνση Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Σύνοψη περιεχομένου Το Μελένικο Φλέγεται
Η παρούσα σύνθετη ανάρτηση με κείμενα, ψηφιοποιημένα χειρόγραφα τεκμήρια,
σύγχρονες κινηματογραφημένες αφηγήσεις, φιλμ και φωτογραφίες αρχείου και
δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών δεν έχει σκοπό να υποκαταστήσει την
ιστοριογραφία για τις συνθήκες κατάληψης της πόλης Μελένικο στη Μακεδονία από τον
ελληνικό στρατό το 1913 και εν συνεχεία, λόγω των συνόρων που χάραξε η Συνθήκη του
Βουκουρεστίου, της παράδοσής της στη Βουλγαρία. Ειδικός σκοπός του περιεχομένου είναι
η ανάδειξη άγνωστων τεκμηρίων από ιδιωτικά αρχεία και των μαρτυριών των ανθρώπων,
που τα διέσωσαν, έτσι ώστε να παρακινηθούν και άλλοι απόγονοι των αυτουργών της
ιστορίας να αναζητήσουν αρχεία των προγόνων τους και να τα αποδώσουν σε δημόσια
θέαση ή/και στους ιστορικούς ερευνητές ή/και στους συλλόγους των Μελενικίων
προσφύγων. Η ανάρτηση, λοιπόν, έχει σκοπό να εντάξει στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά
της τοπικής κοινότητας και ευρύτερα της χώρας την ιστορία του Μελένικο-«γραμμένη από
τα κάτω»
Η ιστορία αποδίδεται από τέσσερα σώματα γραπτών τεκμηρίων-αφηγήσεων και ένα
φωτογραφικό ημερολόγιο:
1.Ημερολόγιο Πανάγου Αναγνωστόπουλου φαντάρου στον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο.
Πήρε μέρος στις μάχες για την απελευθέρωση και ήταν στο λόχο ο οποίος αναγκάσθηκε να
παραδώσει την πόλη στους Βουλγάρους. Περιγράφει τις μάχες πριν από την
απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων, την κατάληψη του Μελενίκου, την παράδοσή του
από τον ελληνικό στρατό και την αναγκαστική μετοίκηση των Μελενίκιων στο
Σιδηρόκαστρο.
2. Ημερολόγιο του Στέφανου Φουρτούνα, δασκάλου, κατοίκου του Μελενίκου. Περιγράφει
την αποχώρηση των Ελλήνων κατοίκων από την πόλη και την μετεγκατάστασή τους στο
Σιδηρόκαστρο.
3. Επιστολές του ήρωα των Βαλκανικών πολέμων ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου, από το
Μελένικο και την Θεσσαλονίκη.
4. Από τις δραματικές ανταποκρίσεις των εφημερίδων “Μακεδονία”, ΕΜΠΡΟΣ και της
γαλλικής Le Petit Journal για την πυρκαγιά στην πόλη την ημέρα της αποχώρησης.
5. Το φωτογραφικό ημερολόγιο Γάλλου φωτογράφου Ωγκύστ Λεόν: «Ημερολογιακές
σημειώσεις» (13 Μαΐου-17 Σεπτεμβρίου 1913). Έχει φωτογραφίσει τους Μελενικίους
πρόσφυγες στο Σιδηρόκαστρο. Στη φωτογραφία εικονίζονται ο Στέφανος Φουρτούνας, ο
μικρός του αδελφός Θανάσης και οι Μελενίκιοι, οι οποίοι φιλοξένησαν στο σπίτι τους το
φαντάρο Πανάγο Αναγνωστόπουλο. Οι φωτογραφίες του εικονογραφούν και
τεκμηριώνουν οπτικά τις αφηγήσεις.
Στην ανάρτηση θα γνωρίσουμε τους χαρακτήρες των συγγραφέων των ημερολογίων μέσα
από χαρακτηριστικές αφηγήσεις των ιδίων, αλλά και με μαρτυρίες μπροστά στο φακό των
προσώπων, που διέσωσαν τα ημερολόγια:
1. Ο εγγονός του Αναγνωστόπουλου, δικηγόρος Παναγιώτης
Αναγνωστόπουλος.
2. Η εγγονή του Στέφανου Φουρτούνα, συγγραφέας Έλενα Χουζούρη.
3. Ο γιός του Θανάση Φουρτούνα, Γεώργιος Φουρτουνας απόστρατος
αξιωματικός
4. Η φιλόλογος Ευδοκία Καλαφατοπούλου, η οποία εντόπισε και ανέδειξε τιην
επιστολή του ήρωα ταγματάρχη Βελισσαρίου.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι συγγραφείς των ημερολογίων, όχι μόνο περιγράφουν,
καθένας από τη δική του οπτική γωνία, τα ιστορικά γεγονότα, των οποίων υπήρξαν
μάρτυρες και πρωταγωνιστές, αλλά και ότι ο ένας συμπληρώνει την αφήγηση του
άλλου και αναφέρεται στους υπόλοιπους: Ο Μελενίκιος περιγράφει την υποδοχή του
ελληνικού στρατού και ο στρατιώτης το πανηγύρι της απελευθέρωσης. Ο Μελενίκιος
γράφει για την αποχώρηση του στρατού και ο φαντάρος για το ίδιο γεγονός. Ο
Ταγματάρχης εξιστορεί τις κακουχίες και τις νίκες και ο στρατιώτης καταγράφει το
θαυμασμό των φαντάρων για τον ήρωα ταγματάρχη και περιγράφει τη μάχη όπου ο
Βελισσαρίου έπεσε υπέρ πατρίδος. Ο Μελενίκιος περιγράφει την πορεία προς στην
προσφυγιά και ο στρατιώτης τη συνάντηση προσφύγων εν πορεία με το στρατό εν
κινήσει. Ο φωτογράφος απεικονίζει τους πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων και τους
Μελενίκιους αδελφούς Στέφανο και Θανάση Φουρτούνα, ενώ ο στρατιώτης περιγράφει
την ίδια εικόνα. Ο φαντάρος αποτυπώνει το θαυμασμό του για την πόλη και τα
επιβλητικά μέγαρά της, ενώ ο Μελενικιώτης περιγράφει εκ των έσω τα αρχοντικά και
τα δημόσια κτήρια. Ο αφηγηματικός ιστός είναι ο «διάλογος» μεταξύ των τεσσάρων
αυτοπτών-αφηγητών.
Οι απόγονοι των πρωταγωνιστών και διασώστες των τεκμηρίων συμπληρώνουν τις γραπτές
περιγραφές με ζωντανές αφηγήσεις από προφορικές μαρτυρίες, οι οποίες τους
παραδόθηκαν από τους προγόνους τους. Καθένας απόγονος παρουσιάζει το πρωτότυπο
χειρόγραφο και αφηγείται το ιστορικό της ανεύρεσης και διάσωσης του.
Σύνοψη περιεχομένου Το Μελένικο Φλέγεται
Η παρούσα σύνθετη ανάρτηση με κείμενα, ψηφιοποιημένα χειρόγραφα τεκμήρια,
σύγχρονες κινηματογραφημένες αφηγήσεις, φιλμ και φωτογραφίες αρχείου και
δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών δεν έχει σκοπό να υποκαταστήσει την
ιστοριογραφία για τις συνθήκες κατάληψης της πόλης Μελένικο στη Μακεδονία από τον
ελληνικό στρατό το 1913 και εν συνεχεία, λόγω των συνόρων που χάραξε η Συνθήκη του
Βουκουρεστίου, της παράδοσής της στη Βουλγαρία. Ειδικός σκοπός του περιεχομένου είναι
η ανάδειξη άγνωστων τεκμηρίων από ιδιωτικά αρχεία και των μαρτυριών των ανθρώπων,
που τα διέσωσαν, έτσι ώστε να παρακινηθούν και άλλοι απόγονοι των αυτουργών της
ιστορίας να αναζητήσουν αρχεία των προγόνων τους και να τα αποδώσουν σε δημόσια
θέαση ή/και στους ιστορικούς ερευνητές ή/και στους συλλόγους των Μελενικίων
προσφύγων. Η ανάρτηση, λοιπόν, έχει σκοπό να εντάξει στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά
της τοπικής κοινότητας και ευρύτερα της χώρας την ιστορία του Μελένικο-«γραμμένη από
τα κάτω»
Η ιστορία αποδίδεται από τέσσερα σώματα γραπτών τεκμηρίων-αφηγήσεων και ένα
φωτογραφικό ημερολόγιο:
1.Ημερολόγιο Πανάγου Αναγνωστόπουλου φαντάρου στον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο.
Πήρε μέρος στις μάχες για την απελευθέρωση και ήταν στο λόχο ο οποίος αναγκάσθηκε να
παραδώσει την πόλη στους Βουλγάρους. Περιγράφει τις μάχες πριν από την
απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων, την κατάληψη του Μελενίκου, την παράδοσή του
από τον ελληνικό στρατό και την αναγκαστική μετοίκηση των Μελενίκιων στο
Σιδηρόκαστρο.
2. Ημερολόγιο του Στέφανου Φουρτούνα, δασκάλου, κατοίκου του Μελενίκου. Περιγράφει
την αποχώρηση των Ελλήνων κατοίκων από την πόλη και την μετεγκατάστασή τους στο
Σιδηρόκαστρο.
3. Επιστολές του ήρωα των Βαλκανικών πολέμων ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου, από το
Μελένικο και την Θεσσαλονίκη.
4. Από τις δραματικές ανταποκρίσεις των εφημερίδων “Μακεδονία”, ΕΜΠΡΟΣ και της
γαλλικής Le Petit Journal για την πυρκαγιά στην πόλη την ημέρα της αποχώρησης.
5. Το φωτογραφικό ημερολόγιο Γάλλου φωτογράφου Ωγκύστ Λεόν: «Ημερολογιακές
σημειώσεις» (13 Μαΐου-17 Σεπτεμβρίου 1913). Έχει φωτογραφίσει τους Μελενικίους
πρόσφυγες στο Σιδηρόκαστρο. Στη φωτογραφία εικονίζονται ο Στέφανος Φουρτούνας, ο
μικρός του αδελφός Θανάσης και οι Μελενίκιοι, οι οποίοι φιλοξένησαν στο σπίτι τους το
φαντάρο Πανάγο Αναγνωστόπουλο. Οι φωτογραφίες του εικονογραφούν και
τεκμηριώνουν οπτικά τις αφηγήσεις.
Στην ανάρτηση θα γνωρίσουμε τους χαρακτήρες των συγγραφέων των ημερολογίων μέσα
από χαρακτηριστικές αφηγήσεις των ιδίων, αλλά και με μαρτυρίες μπροστά στο φακό των
προσώπων, που διέσωσαν τα ημερολόγια:
1. Ο εγγονός του Αναγνωστόπουλου, δικηγόρος Παναγιώτης
Αναγνωστόπουλος.
2. Η εγγονή του Στέφανου Φουρτούνα, συγγραφέας Έλενα Χουζούρη.
3. Ο γιός του Θανάση Φουρτούνα, Γεώργιος Φουρτουνας απόστρατος
αξιωματικός
4. Η φιλόλογος Ευδοκία Καλαφατοπούλου, η οποία εντόπισε και ανέδειξε τιην
επιστολή του ήρωα ταγματάρχη Βελισσαρίου.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι συγγραφείς των ημερολογίων, όχι μόνο περιγράφουν,
καθένας από τη δική του οπτική γωνία, τα ιστορικά γεγονότα, των οποίων υπήρξαν
μάρτυρες και πρωταγωνιστές, αλλά και ότι ο ένας συμπληρώνει την αφήγηση του
άλλου και αναφέρεται στους υπόλοιπους: Ο Μελενίκιος περιγράφει την υποδοχή του
ελληνικού στρατού και ο στρατιώτης το πανηγύρι της απελευθέρωσης. Ο Μελενίκιος
γράφει για την αποχώρηση του στρατού και ο φαντάρος για το ίδιο γεγονός. Ο
Ταγματάρχης εξιστορεί τις κακουχίες και τις νίκες και ο στρατιώτης καταγράφει το
θαυμασμό των φαντάρων για τον ήρωα ταγματάρχη και περιγράφει τη μάχη όπου ο
Βελισσαρίου έπεσε υπέρ πατρίδος. Ο Μελενίκιος περιγράφει την πορεία προς στην
προσφυγιά και ο στρατιώτης τη συνάντηση προσφύγων εν πορεία με το στρατό εν
κινήσει. Ο φωτογράφος απεικονίζει τους πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων και τους
Μελενίκιους αδελφούς Στέφανο και Θανάση Φουρτούνα, ενώ ο στρατιώτης περιγράφει
την ίδια εικόνα. Ο φαντάρος αποτυπώνει το θαυμασμό του για την πόλη και τα
επιβλητικά μέγαρά της, ενώ ο Μελενικιώτης περιγράφει εκ των έσω τα αρχοντικά και
τα δημόσια κτήρια. Ο αφηγηματικός ιστός είναι ο «διάλογος» μεταξύ των τεσσάρων
αυτοπτών-αφηγητών.
Οι απόγονοι των πρωταγωνιστών και διασώστες των τεκμηρίων συμπληρώνουν τις γραπτές
περιγραφές με ζωντανές αφηγήσεις από προφορικές μαρτυρίες, οι οποίες τους
παραδόθηκαν από τους προγόνους τους. Καθένας απόγονος παρουσιάζει το πρωτότυπο
χειρόγραφο και αφηγείται το ιστορικό της ανεύρεσης και διάσωσης του.
